Location: Chicago

Powrót

Więcej o historii

Parafia św. Jacka (ang. St. Hyacinth) powstała w 1894 r. na przedmieściach Chicago zwanych Avondale, kiedy okazało się, że kościoły św. Stanisława Kostki i Świętej Trójcy nie są już w stanie pomieścić gwałtownie przyrastającej liczby wiernych. Wówczas to, za sprawą zmartwychwstańca ks. Wincenta Barzyńskiego parafia zaczęła swoją egzystencję od dwukondygnacyjnego drewnianego budynku łączącego funkcje szkoły i kościoła. Powstał on pomiędzy Milwaukee Avenue i Central Park Avenue. W 1895 r. została otwarta parafialna szkoła podstawowa, która funkcjonowała do 1984 r. W związku z tym ówczesny proboszcz parafii, ks. Józef Gieburowski zaprosił do pracy w szkole Siostry Świętej Rodziny z Nazaretu. Z czasem zaczęto tworzyć organizacje parafialne, z których najstarszymi były: Towarzystwo Anioła Stróża oraz Sodalicja Różańcowa Niewiast. W 1896 r. powstał pierwszy chór parafialny.

W 1899 r. kościół i plebanię przeniesiono na Wolfram Street. W 1906 r. oddano do użytku nowy budynek, również łączący funkcje szkoły (parter) i kościoła (piętro). Znajdował się on na rogu ulic Wolfram i Lawndale. W 1903 r. przy kościele powstała drewniana szkoła przebudowana w latach 60-tych.

O budowie nowego (obecnego) kościoła zdecydowano w roku 1916. W październiku 1917 r. miało miejsce poświęcenie kamienia węgielnego. Konsekracja świątyni z rąk miejscowego biskupa, Georga Mundelein, odbyła się 16 października 1921 r. W 1924 r. kościół otrzymał cztery dzwony, które umieszczono w wieżach fasady.

Wystrój i wyposażenie kościoła powstawały przez cały czas jego istnienia. Jeszcze w 1917 r. w oknach zainstalowano witraże. Pierwsza znacząca część malowideł zdobiących wnętrze została wykonana w latach 30-tych XX w. Z okazji 75 rocznicy istnienia parafii (1969 r.) poświęcono kaplicę Matki Boskiej Częstochowskiej.

W roku 2003 świątynia otrzymała tytuł Bazyliki Mniejszej.

Więcej o kościele

Kościół znajduje się przy West George Street w połowie odległości pomiędzy North Lawndale Avenue i Central Park Avenue. Ustawiony jest na osi północ-południe z częścią prezbiterialną od strony południowej. Świątynia wybudowana została na planie krzyża łacińskiego. Na zakończeniach jego ramion znajdują się półkoliste absydy. Od strony prezbiterium zamknięcie ma formę prostej ściany.

Budowla stylem bryły nawiązuje do włoskiego renesansu, a w trójwieżowej części frontowej widać inspiracje barokiem. Elewacje oblicowane są czerwoną cegłą, a gzymsy, obramienia okien i dekoracyjny detal architektoniczny są wykonane w białym kamieniu. Fasada posiada trzy wieże pokryte kopulastymi dachami i zwieńczone krzyżami. Wieże na flankach wysunięte są na boki poza masyw trzonu budowli. Wieża środkowa, wyraźnie wyższa, wysunięta ku przodowi, na każdej z elewacji ma cyferblat zegara kościelnego. Na wysokości zwieńczeń wież bocznych przechodzi w strukturę ośmioboczną, podobnie jak ma to miejsce w przypadku wież bocznych powyżej masywu elewacji. W dolnej kondygnacji oś środkowa fasady flankowana jest przez zdwojone kolumny podtrzymujące silnie wysunięte partie gzymsu międzykondygnacyjnego.

Do kościoła prowadzą trzy wejścia umieszczone w fasadzie, oraz wejście boczne. Centralne, najbardziej okazałe, zwieńczone jest wypełnioną oknem arkadą w kluczu zawierającą owalną tarczę z krzyżem i symbolami chrystologicznymi – Barankiem, literami Alfa i Omega, oraz gołębicą w locie, trzymającą w dziobie gałązkę. Spiżowe drzwi poniżej i ich obramienie zawierają płaskorzeźbione sceny, postaci i atrybuty nawiązujące do historii Polski: m.in. postać Jana Pawła II klęczącego przed zmartwychwstałym Chrystusem, herby Polski i Rzeczypospolitej Obojga narodów z różnych okresów historycznych, polscy woje, rycerze i żołnierze, Szczerbiec i włócznia św. Maurycego. Są także nawiązania do polskiej emigracji: Statua Wolności, zarysy kontynentów, okręt na wzburzonym morzu i ciągnięty przez woły wóz osadników. Na prawym skrzydle widnieje data 2005. Powyżej drzwi znajduje się przedstawienie gołębicy Ducha Świętego, Oko Opatrzności i inskrypcja AD MAXIMAM POLONIAE GLORIAM (DLA JAK NAJWIĘKSZEJ CHWAŁY POLSKI).

Dekoracja spiżowych drzwi po lewej stronie fasady zawiera przedstawienia Ewangelistów Mateusza i Marka z ich symbolami, postać św. Jacka, orła niosącego ryngraf z Matką Boską Częstochowską, widok z czasu budowy kościoła, biskupa pokrapiającego zgromadzony lud oraz tarcze herbowe z polskimi orłami. Na antabie znajduje się inskrypcja BUDOWA KOŚCIOŁA / 1917 / 1921 odnosząca się do czasu budowy miejscowej świątyni. W tympanonie powyżej znajduje się płaskorzeźba z Judytą odbierającą od kata głowę świętego Jana Chrzciciela.

Dekoracja drzwi po stronie prawej zawiera przedstawienia Ewangelistów: św. Łukasza i św. Jana z ich symbolami. Sceny i postaci poniżej nawiązują do historii zgromadzenia Zmartwychwstańców, w tym daty: ich przybycia do Teksasu – 1866 oraz objęcia pierwszej placówki w Chicago – 1870. Poniżej zawarto tarcze herbowe z godłem Polski z różnych okresów, a na antabie zapisano miejsca i daty odnoszące się do powstania Zmartwychwstańców. W tympanonie powyżej, widoczna jest płaskorzeźba z półleżącym młodzieńcem (św. Jan Chrzciciel?) wskazującym wyciągniętą ręką na postać Chrystusa.

Na elewacji frontowej znajdują się tablice upamiętniające: założenie parafii (1894 r.), jubileusz roku 2000, nadanie kościołowi tytułu Bazyliki Mniejszej i początek budowy kościoła (1917 r.). Po prawej stronie fasady umieszczono rzeźbę orła z koroną z odnośną tablicą wyjaśniającą jego pochodzenie.

W przedsionku bazyliki, w tympanonie wejścia głównego umieszczono polichromowaną płaskorzeźbę Matki Boskiej Częstochowskiej pomiędzy herbem Zgromadzenia Zmartwychwstańców i herbem Polski. Po łuku biegnie inskrypcja: KRÓLOWO KORONY POLSKIEJ + MÓDL SIĘ ZA NAMI. W przedsionku znajduje się także szereg obiektów (tablic, plakiet, rzeźb) upamiętniających wydarzenia z najnowszej historii Polski, historii kościoła, wybitne osoby, fundatorów i innych zasłużonych dla miejscowej świątyni. Znajduje się tutaj także dzwon, prawdopodobnie zdemontowany z kościelnej wieży, dwie kielichowe kropielnice, dwie gabloty z relikwiarzami, drewniany polichromowany krucyfiks oraz grupa rzeźbiarska Matka Boska Fatimska ukazująca się dzieciom.

Nad wejściem znajduje się dwukondygnacyjny chór muzyczny. Pod chórem umieszczono obraz ukazujący założycieli Zgromadzenia Zmartwychwstania Pańskiego oraz figurę św. o. Maksymiliana Marii Kolbego, za którą znajduje się obraz Maryi ofiarowującej mu dwie korony. Wymalowano także pasiak obozowy franciszkanina i medalik Niepokalanego Poczęcia. Na wyższej kondygnacji chóru znajduje się obraz przedstawiający muzykującą św. Cecylię. Na niższej umieszczono ikonę Matki Boskiej Częstochowskiej na blasze, adorowaną przez mozaikowe postaci aniołów.

Wnętrze kościoła prezentuje strukturę bazylikową. Do transeptu korpus zawiera cztery przęsła, wliczając w to chór muzyczny. Nawa główna pokryta jest sklepieniem o przekroju łuku o obniżonej strzałce z gurtami. W polach pomiędzy gurtami po obu stronach nawy wymalowano po cztery postaci anielskie w strojach liturgicznych trzymające różne przedmioty związane z miejscem świętym (m.in. księga, hostia, zwój, gwoździe, korona, krzyż). Analogicznie postaci anielskie znajdują się w podobnie przesklepionym, z obu stron jednoprzęsłowym transepcie. Okna w lunetach sklepienia ozdobione są witrażami z przedstawieniami świętych: Stanisława Kostki, Agnieszki, Stanisława B. i M., Jacka, Cecylii, Wojciecha, Jadwigi i Kazimierza. Przęsła naw bocznych pokryte są sklepieniami żaglastymi na których wymalowano na pseudomozaikowym tle postaci aniołów w szatach liturgicznych, trzymających przedmioty związane z liturgią oraz inne atrybuty. Oprócz tych postaci na poszczególnych sklepieniach znajdują się również po dwa emblematy chrześcijańskie umieszczone w kolistych polach. Na poziomie naw bocznych okna w przęsłach wypełnione są witrażami ze scenami: Wjazd Jezusa do Jerozolimy, Jezus uzdrawiający, Piotr otrzymuje Klucze Królestwa, Jezus u Marii i Marty, Jezus błogosławiący dzieci, Cud w Kanie Galilejskiej. Witraże te sygnowane są: MADE by F.X.Zettler./MUNICH GERMANY. Na ścianach nawy i transeptu znajdują się stacje Drogi Krzyżowej. Są to umieszczone na konsolach, między kolumnami niemal pełnopostaciowe rzeźbione sceny usytuowane na tle wymalowanego krajobrazu. Architektoniczna oprawa scen zwieńczona jest krzyżem i postaciami opłakujących Chrystusa aniołów.

Oba ramiona transeptu zakończone są eksedrami tworzącymi kaplice. Ta po lewej poświęcona jest Matce Boskiej Bolesnej z inskrypcją biegnącą pod jej sklepieniem: MOTHER OF SORROWS PRAY FOR US (MATKO BOLESNA MÓDL SIĘ ZA NAMI). Półkopułowe sklepienie jest u szczytu przeszklone. Na powierzchni sklepienia wymalowano rozbudowaną scenę ze św. Weroniką ukazującą Matce Bożej chustę z odbiciem twarzy Chrystusa. Poniżej geometryczno-roślinnej dekoracji ściana pokryta jest plakietkami upamiętniającymi ofiarodawców. Ponad nimi biegnie napis: A CENTURY OF DEVOTION AND DEDICATION ST. HYACINTH PARISH.

W kaplicy, na piedestale, znajduje się polichromowany odlew Piety z górującym nad postaciami krzyżem. Są tu także symbole bazylikalnego statusu kościoła: sygnaturka (tintinabulum) z wyobrażeniem kościoła i św. Jackiem oraz na wpół otwarty parasol (conopoeum) z godłami Polski, USA, Zgromadzenia Zmartwychwstańców i papieskim, a także z flagą Polski, inskrypcją upamiętniającą nadanie kościołowi rangi bazyliki 30 listopada 2003 r. i herbem kardynalskim. Obok kaplicy znajdują się statuy św. Franciszka i św. Antoniego Padewskiego. Na przeciwległych ścianach tego ramienia transeptu, w niszach nad konfesjonałami, znajdują się obrazy: św. Jan Kanty cudownie naprawiający stłuczony dzban i św. Stanisław z Piotrawinem. Na ścianie wypisane są wezwania maryjne: STELLA MATUTINA (Gwiazdo Zaranna) i REGINA POLONIAE (Królowo Polski). Witraże w tej części transeptu przedstawiają po bokach: Koronację Maryi i Chrystusa Dobrego Pasterza. Natomiast u szczytu ściany ponad kaplicą jest to Boże Narodzenie i Zwiastowanie pasterzom pomiędzy Prezentacją Jezusa w Świątyni i Ucieczką do Egiptu. Witraż na ścianie bocznej poświęcony jest Najświętszemu Imieniu Jezus. Na ścianach transeptu znajdują się obrazy z cyklu Boleści Maryi.

W przeciwległym ramieniu transeptu w eksedrze znajduje się kaplica Matki Boskiej Częstochowskiej. Inskrypcja pod sklepieniem głosi: Z DAWNA POLSKI TYŚ KRÓLOWĄ. Malowidło w półkopule przedstawia Chrystusa spoglądającego na Jerozolimę i Apostołów. Pośrodku kaplicy zawieszony jest obraz Matki Boskiej Częstochowskiej w promienistej ramie. Maryja i Jezus mają złote korony wykonane z przetopionych wyrobów jubilerskich podarowanych na tę okazję przez parafian. W kaplicy znajduje się również gablota z wotami, flaga Polski z godłem RP, flaga Państwa Watykańskiego, flaga Stanów Zjednoczonych, popiersie Stefana Kardynała Wyszyńskiego, figura św. Barbary, figura św. Teresy z Lisieux i tablica z plakietami upamiętniającymi ofiarodawców koron dla obrazu. Na zewnątrz eksedry po stronie lewej umieszczono tablicę upamiętniającą papieża Jana Pawła II z datą 2003 oraz tablicę z plakietami z imionami donatorów kaplicy.

Nad konfesjonałami tego ramienia transeptu znajdują się obrazy: św. Stanisław Kostka przed Maryją z Dzieciątkiem otrzymujący lilię od anioła i św. Andrzej Bobola ukazujący wizję przyszłości dominikaninowi, o. Korzeniowskiemu.

Witraże w tym ramieniu transeptu przedstawiają po bokach: Chrystusa pukającego do drzwi serca i Zesłanie Ducha Świętego. U szczytu ściany przedstawiono Zmartwychwstanie i Jonasza z rybą – witraże te umieszczone zostały pomiędzy Ukrzyżowaniem i Przemienieniem na górze Tabor. Witraż na ścianie bocznej poświęcony jest Najświętszemu Imieniu Maryi.

Na skrzyżowaniu nawy z transeptem umieszczona została płaska, przeszklona u szczytu kopuła. W jej pendentywach wymalowano postaci czterech Ewangelistów z ich symbolami. W kopule znajduje się polichromia z wielopostaciowymi scenami łączącymi Wniebowzięcie i Ukoronowanie Matki Bożej z tłumem postaci świętych i osób z historii najnowszej, w tym ks. Michała Osucha CR, jednego z proboszczów parafii św. Jacka, kardynała Glempa, kardynała Mundelein. Wśród świętych są Apostołowie, św. Jacek, św. Kazimierz, św. Stanisław B. i M., św. Jan od Krzyża, św. Ignacy Loyola, św. Romuald, św. Rita, św. Barbara, św. Jan Paweł II i wielu innych. Witraż jaki stanowi przeszklenie kopuły przedstawia Ducha Świętego pod postacią gołębicy w otoku z korony cierniowej na tle krzyża pomiędzy którego ramionami znajdują się symbole ofiary Chrystusa: kielich i hostia, palma, gwoździe, włócznia i chyzop z gąbką.

Przed prezbiterium po stronie lewej znajduje się kazalnica opatrzona płaskim baldachimem pod przedstawieniem Ducha Świętego jako gołębicy. Obok niej figura św. Józefa z Dzieciątkiem. Po prawej umieszczono krucyfiks i pełnofiguralne przedstawienie św. Anny z małą Maryją.

Balustrada przed prezbiterium posiada wejście, gdzie na dwóch skrzydłach drzwiczek znajdują się płaskorzeźbione sceny: Melchizedek ofiarowujący chleby Abrahamowi oraz Izraelici wracający z owocami Kanaanu.

Na początku części prezbiterialnej po stronie lewej jest witraż z Ofiarą Izaaka, a po stronie prawej ofiara Melchizedeka. W dolnej kondygnacji ścian po stronie lewej znajduje się witraż ze Zwiastowaniem NMP, a po stronie przeciwnej jest to Chrzest Chrystusa w Jordanie.

Nad wejściem do zakrystii mamy obraz Niepokalanego Poczęcia, zaś po drugiej stronie prezbiterium obraz ze św. Franciszkiem przyjmującym stygmaty.

W prezbiterium znajdują się trzy architektoniczne ołtarze – główny i dwa boczne. Lewy ołtarz poświęcony jest Najświętszemu Sercu Jezusowemu. Na mensie ołtarzowej ustawiono ikonę Świętej Rodziny. Przy ołtarzu znajduje się obraz Bożego Miłosierdzia w polskiej wersji językowej.

Ołtarz prawy dedykowany jest Niepokalanemu Poczęciu NMP. Ma mensie umieszczono ikonę Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Obok powieszono obraz Matki Boskiej z Gwadelupy i ustawiono statuę Praskiego Dzieciątka Jezus.

Posoborowa mensa ołtarza głównego ozdobiona jest w antepedium Barankiem z chorągwią Zmartwychwstałego. Pod sklepieniem, przy łuku wprowadzającym do właściwego sanktuarium znajduje się polichromia z herbem Zgromadzenia Zmartwychwstania Pańskiego oraz scenami: papież Pius X udzielający Komunii Świętej dzieciom po stronie lewej i Chrystus w scenie „Pozwólcie dzieciom przychodzić do mnie”. W półkopule sanktuarium widać malowidło z aniołami w obłokach adorującymi Przenajświętszy Sakrament w monstrancji, a u szczytu gołębicę Ducha Świętego. Poniżej biegnie napis: SANCTUS + SANCTUS + SANCTUS. Dalej, pod rzędem okien znajduje się sześć wymalowanych półpostaci anielskich trzymających atrybuty Męki Pańskiej. Jeszcze niżej jest emblemat Zgromadzenia Zmartwychwstańców i krzyż z przewieszonym całunem.

Rozbudowany architektoniczny ołtarz główny w centrum posiada płaskorzeźbę ukazującą św. Jacka z puszką z Najświętszym Sakramentem wyciągającego rękę ku figurze Madonny. Scena ta zwieńczona jest ukoronowanym emblematem Zgromadzenia Zmartwychwstania, nad którym, na szczycie znajduje się sygnaturka zwieńczona krzyżem. Płaskorzeźba ze Świętym flankowana jest u góry przez dwóch aniołów stojących na gzymsie ołtarza, a nieco poniżej po bokach umieszczono figury św. Piotra i św. Pawła w niszach. Na mensie ołtarza znajduje się tabernakulum zwieńczone krzyżem. Na wysokości mensy retabulum flankowane jest przez dwóch przyklękających aniołów trzymających kandelabry. Na antepedium umieszczono polichromowaną reliefową scenę Ostatniej Wieczerzy.

W bezpośrednim sąsiedztwie kościoła znajdują się pomniki: ku czci ks. Jerzego Popiełuszki, ku czci weteranów I wojny światowej, statua Jana Pawła II. Koło kościoła znajduje się także grupa figuralna Matki Bożej z małym Jezusem, a w pobliżu dawnego klasztoru statua Najświętszego Serca Jezusowego.

Powrót