Więcej o historii
Pierwszy, drewniany kościół pw. św. Trójcy powstał w 1873 r. funkcjonując początkowo jako świątynia filialna parafii św. Stanisława Kostki. W 1879 r. przy kościele powstała szkoła. Ale erygowanie oddzielnej parafii, po wielu perypetiach i latach negocjacji z władzami kościelnymi, miało miejsce dopiero w 1893 r.
Myśl o nowej świątyni pojawiła się w roku 1901. Rozpoczęto wykup działek pod budowę, a w 1905 r. dotychczasowa drewniana świątynia została przeniesiona w inne miejsce aby w międzyczasie umożliwić parafianom praktyki religijne. W czerwcu tego roku poświęcono kamień węgielny, podczas którego padły m.in. słowa arcybiskupa Jamesa Eduarda Quingleya: Niech ta świątynia będzie szkołą polskiej modlitwy w waszej ojczystej mowie zanoszonej i zanosząc modły wasze czujcie się Polakami, jakimi Bóg was stworzył. W 1906 r. oddano do użytku dolną kondygnację z kaplicą Aniołów Stróżów. Równocześnie rozebrano kościół drewniany. Budowę górnego kościoła zakończono we wrześniu 1906 r., a jego konsekracji dokonano 6 października tego roku.
Więcej o kościele
Świątynia ustawiona jest na osi wschód-zachód, z elewacją frontową od wschodu sąsiadującą z ulicą Noble. Założony został na planie krzyża łacińskiego zdominowanego jednak przez prostokątną formę nawy. Ramiona krzyża stanowią dwie kaplice boczne umiejscowione w 2/3 długości głównego korpusu świątyni. Wyodrębniają się one także w formach dachu świątyni. Od strony zachodniej wysuwa się prostokątna struktura prezbiterium. Kościół jest konstrukcją stalową wypełnioną murem wzmocnioną filarami przyściennymi.
Bryła świątyni licowana jest kremową cegłą i wykończona kamienną dekoracją gzymsów, lizen, opraw okiennych, kapiteli itp. Charakteryzuje się bardzo okazałą fasadą w stylu silnie klasycyzującego baroku. U dołu jest siedmioosiowa, z czego dwie osie przypadają na lekko wysunięte poza obrys głównego korpusu bliźniacze wieże. Do kościoła prowadzi pięć wejść mieszczonych się w fasadzie, do których wiodą szerokie schody zamknięte po bokach masywami wież. Trzy środkowe wejścia osłonięte są czterokolumnowym portykiem zwieńczonym trójkątnym frontonem. Na jego architrawie inskrypcja złotymi literami głosi: *KOŚCIÓŁ*ŚWIĘTEJ*TRÓJCY*. Powyżej znajduje się parawanowa ściana łącząca boczne wieże, częściowo ażurowa dzięki rzędom balasek. Od tego miejsca wzwyż fasada jest już mocno barokizująca co przejawia się wydatnym boniowaniem wybranych płaszczyzn, łamanymi gzymsami, skomplikowaniem hełmów wież. Zwieńczenie osi fasady stanowi pusta nisza z miedzianą figurą Matki Boskiej z Dzieciątkiem autorstwa prof. Wiktora Zina, ujęta po bokach zdwojonymi lizenami, zamknięta łamanym, trójkątnym tympanonem z krzyżem u szczytu. Również hełmy wież zwieńczone są krzyżami. Boczne elewacje kościoła zostały rytmicznie podzielone na przęsła dzielone pilastrami ujmującymi wysokie, zamknięte pełnym łukiem okna rozczłonkowane delikatnym maswerkiem w strefie arkady. Klasycyzujące tendencje elewacji podkreślają naczółki z oculusami wieńczące boczne kaplice. Otwory okienne w przyziemiu świątyni oświetlają wnętrze dawnego dolnego kościoła. Po obu stronach prezbiterium wznoszą się wysokie kominy należące do kotłowni kościoła.
W przedsionku świątyni znajduje się szereg obiektów upamiętniających darczyńców i postaci oraz wydarzenia historyczne, a w tym: ks. Władysława Gowina, pierwszego dyrektora Polskiej Misji Duszpasterskiej Świętej Trójcy w Chicago; ks. proboszcza Kazimierza Sztuczki, budowniczego kościoła i organizatora parafii; kpt. Władysława Kołacińskiego ?Żbika?, dowódcy oddziałów partyzanckich; upamiętnienia darów na rzecz świątyni, w tym w formie korony drzewa z plakietkami noszącymi imiona darczyńców; tablica pamiątkowa na stulecie niepodległości Polski i tablica z okazji 50 rocznicy Bitwy pod Monte Cassino.
Do nawy wiodą z przedsionka trzy otwory drzwiowe. W przestrzeni pod chórem muzycznym wspartym na czterech marmoryzowanych kolumnach, oprócz dwóch konfesjonałów, znajdują się umieszczone na konsolach figury dwóch franciszkanów: św. Maksymiliana Marii Kolbego i św. Ojca Pio. Po obu stronach środkowego przejścia ustawiono dwie polichromowane figury przyklękających aniołów trzymających konchy na wodę święconą.
Wnętrze świątyni ma charakter salowy z wydzielonymi przestrzeniami dwóch bocznych kaplic i prezbiterium. Dominuje kolorystyka pastelowa i złoto. Przekrycie stanowi pseudosklepienie o przekroju spłaszczonego łuku z bardzo mocno artykułowanymi gurtami dzielącymi jego powierzchnię na przęsła. Skrzyżowania gurtów zostały zaakcentowane stalaktycznymi strukturami podtrzymującymi oświetlenie w formie sześciobocznych latarni.
Powierzchnie ograniczone wspomnianymi już gurtami wypełnione są malowidłami. Nad chórem są to trzy obrazy z muzykującymi aniołami oraz święta Cecylia grająca na organach. W kolejnym przęśle przedstawiono Zwiastowanie pasterzom, scenę Ucieczki do Egiptu i Zmartwychwstanie. Następne przęsło zawiera Zwiastowanie Maryi, Chrzest w Jordanie i Wniebowstąpienie. Na osi kaplic po bokach znajdują się: Mojżesz otrzymujący Tablice z X Przykazaniami oraz Zesłanie Ducha Świętego, a w polu centralnym znajdują się czterej aniołowie trzymający girlandy oraz cztery kadzielnice. W przęśle poprzedzającym prezbiterium po stronie prawej wyobrażono scenę z duszą potępioną, Śmiercią, Aniołem ważącym dusze i postacią wyniesionej do Nieba świętej (Cecylii?) z harfą i palmą, której towarzyszą dwaj aniołowie z księgami. Pośrodku przedstawiono Boga Ojca adorowanego przez aniołów. Natomiast po stronie lewej pokazano orszak świętych i postaci w polskich strojach ludowych na tle ukwieconej łąki i górskiego krajobrazu w oddali. Kolebkowe sklepienia kaplic bocznych i prezbiterium wypełniają pozłacane kasetony.
W przestrzeniach międzyokiennych nawy znajdują się pilastry o złoconych głowicach, z których co drugi przejmuje ciężar gurtów sklepienia. Ich powierzchnie pokryte są malarską dekoracją z motywem kandelabrowym na złotym, pseudomozaikowym tle. Na pilastrach nawy i na ścianach kaplic zawieszone są stacje Drogi Krzyżowej, podtrzymywane przez aniołki trzymające polskie opisy poszczególnych scen. Stacje mają architektoniczne formy renesansowe z elementami neogotyku. Rzeźbiarskie, polichromowane sceny Męki Pańskiej umieszczono w zamkniętych arkadami polach. W zwieńczeniu znajdują się cyboria mieszczące w sobie symbole Męki Pańskiej (arma Christi).
Okna wypełnione są witrażami z postaciami świętych, emblemami religijnymi i narodowymi polskimi. Przeważają w nich dekoracyjne elementy geometryczne. Opisani w j. polskim święci i błogosławieni ukazani zostali parami: Św. Agnieszka i bł. księżna Adelajda, bł. Salomea i bł. Czesław, św. Stanisław B. i M. i św. Bogumił, św. Stanisław Kostka i św. Władysław, bł. (ob. św.) Jadwiga Królowa i św. Kazimierz Królewicz, Matka Boska Częstochowska i scena Modlitwy w Ogrójcu, bł. Aniela Solawa i św. Jacek, św. Jadwiga i św. Jan Kanty, św. Kinga i bł. Wincenty Kadłubek. Witraże nad bocznymi wejściami zawierają scenę ze św. Franciszkiem nauczającym oraz postaci św. Kazimierza Królewicza i św. Stanisława Kostki. W kolistych oknach zakończeń nawy znajdują się symbole chrystologiczne: pelikan karmiący pisklęta i Baranek Apokaliptyczny.
W obu bocznych kaplicach znajdują się zejścia do dawnego dolnego kościoła, natomiast ołtarze w nich są wyniesione o kilka stopni ponad poziom nawy.
W neogotyckim, architektonicznym ołtarzu kaplicy po stronie lewej umieszczony jest obraz Matki Boskiej Częstochowskiej w pozłacanej rzeźbionej w motywy kwiatowe ramie. Powyżej obrazu umieszczono koronę i postaci dwóch adorujących aniołów. Na mensie ołtarza umieszczono relikwiarz w formie promienistej monstrancji z relikwiami św. Jana Pawła II, a nad nim złocistą poduszkę z czterema złotymi różami. W witrażu za ołtarzem znajduje się scena z chłopską parą modlącą się przed obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej, a w arkadzie okna Gołębica Ducha Świętego w otoczeniu symboli Ewangelistów. Wyposażenie kaplicy stanowią ponadto: figura św. Teresy z Lisieux, grupa figuralna św. Anny z Marią, feretron z grupą rzeźbiarską z Matką Boską z Dzieciątkiem i klęczącymi postaciami św. Antoniego i św. Katarzyny Sieneńskiej w architektonicznej oprawie, grupa figuralna Matki Boskiej Fatimskiej z dziećmi. Na ścianach bocznych wiszą obrazy: św. Charbel i św. Jan Paweł II. Przy kaplicy, w kierunku nawy umieszczono neogotycką kazalnicę dostępną po biegnących przy ścianie schodkach. Jej korpus podzielony jest na nisze z płaskorzeźbami Ewangelistów. Na podniebiu znajduje się wyobrażenie Ducha Świętego pod postacią gołębicy, a baldachim zwieńcza kapliczka z figurą Chrystusa nauczającego.
W kaplicy po stronie prawej, w analogicznym do uprzednio opisanego ołtarzu, znajduje się obraz Bożego Miłosierdzia pod którym umieszczono relikwiarze św. Faustyny i bł. ks. Michała Sopoćki. Witraż za ołtarzem ukazuje grupę modlących się przy Ostrej Bramie w Wilnie, kierujących się ku obrazowi Matki Boskiej Ostrobramskiej. Zwieńczenie okna witrażowego jest analogiczne do okna z kaplicy naprzeciwko. Znajduje się tu ponadto figura św. Antoniego Padewskiego, Pieta, figura Chrystusa Ecce Homo i figura św. Judy Tadeusza. Na ścianach bocznych umieszczono obrazy: bł. ks. Jerzego Popiełuszki oraz bł. ks. Michała Sopoćki.
Na obu zakończeniach nawy w pobliżu prezbiterium znajdują się dwa neogotyckie ołtarze. Ten po stronie prawej mieści figurę św. Józefa, nad którą dwaj aniołowie trzymają wstęgę z napisem Módl się za nami. Na mensie ołtarza ustawiono figurę Praskiego Dzieciątka Jezus. Na antepedium mensy znajduje się monogram OSI. W pobliżu ołtarza znajdują się: figura Serca Jezusowego i krzyż z plakietą z tekstem dedykacji od Kółka Dramatycznego z okazji przedstawienia Męki Pańskiej w 1934 r. Ołtarz po stronie lewej, analogiczny w formie, zawiera ukoronowaną figurę Matki Boskiej z Dzieciątkiem trzymającym glob i depczącej węża, a powyżej aniołów ze wstęgą. Na mensie znajduje się ikona MB Nieustającej Pomocy. Na antepedium mensy umieszczono monogram MARIA. Na prawo od ołtarza stoi chrzcielnica z rzeźbiarską sceną Chrztu Chrystusa i płaskorzeźbionymi wyobrażeniami czterech Ewangelistów w architektonicznej oprawie na trzonie. Na lewo znajduje się sygnaturka (na dzwonie inskrypcja DZWON NADZIEI) zwieńczona figurą św. Michała Archanioła walczącego ze smokiem.
W prezbiterium mensa ołtarza posoborowego i pulpit mają architektoniczną budowę i dostosowane są kolorystycznie do innych elementów wyposażenia świątyni. Pięcioosiowy ołtarz główny utrzymany jest w tej samej pastelowej kolorystyce co inne ołtarze w kościele. W centrum znajduje się tu malarskie wyobrażenie Trójcy świętej z tronującym Bogiem Ojcem i Synem Bożym oraz Gołębicą Ducha Świętego. W pozostałych osiach, na konsolach podpartych półkolumnami znajdują się rzeźby: św. Piotra i św. Pawła oraz św. Stanisława B. i M. oraz św. Jadwigi Śląskiej. U stóp retabulum ołtarzowego znajduje się trzyosiowa kapliczka mieszcząca tabernakulum z trzema niszami powyżej i pozłacanym krucyfiksem pośrodku. Na antepedium ołtarza umieszczono barwną płaskorzeźbę ze sceną Ostatniej Wieczerzy. Ołtarz jest flankowany przez figury stojących na piedestałach aniołów trzymających elektryczne świeczniki.
W arkadzie ściany za ołtarzem znajduje się fresk wyobrażający scenę Koronacji Najświętszej Maryi Panny przez Trójcę Świętą. Po bokach poniżej przedstawiono św. Faustynę Kowalską i św. Jana Pawła II. Jeszcze niżej, u nasad arkady wymalowano kard. Hlonda (po lewej) i kard. Wyszyńskiego (po prawej).
Na kondygnacji poniżej znajdował się dawny dolny kościół. Zachowały się tu pozostałości sakralnych malowideł, w tym sceny: kazanie św. Antoniego do ryb oraz osioł oddający hołd Hostii niesionej w monstrancji przez św. Antoniego. Obecnie większa część położonych tam pomieszczeń stanowi salę parafialną ze sceną i zaplecze kuchenne. Natomiast część kubatury stanowią tzw. katakumby, tj. aranżacja w formie skalnego korytarza gdzie umieszczono grotę z symbolicznym Grobem Chrystusa. W niszach znajdujących się w ścianach ulokowano dziesiątki relikwiarzy. Są tu relikwie m.in.: św. Maksymiliana Marii Kolbego, św. Brygidy, św. Ojca Pio, św. Antoniego Padewskiego, św. Andrzeja Boboli i św. Jana Vianney, bł. Marii Angeli Truszkowskiej, św. Klary z Asyżu, św. Mateusza Apostoła, św. Teresy of Dzieciątka Jezus, św. Rity i innych. Są tu także pojemniki z ziemią z kwatery ?na Łączce? (miejsce pochówku pomordowanych przez organu bezpieki w latach 1945-56), krzyżyk z Katynia, różaniec z chleba wykonany w obozie Ravensbruck i ziemia ze Smoleńska.
W pobliżu kościoła znajdują się obecnie i dawniej należące do kościoła budynki (od 1988 r. jest tu Polska Misja Duszpasterska św. Trójcy po kanonicznym zniesieniu parafii). Są to: plebania (rok budowy: 1914), były konwent braci zakonnych (rok budowy 1947), dawny konwent Sióstr Nauczycielek (powstał w 1959 r.), budynek szkoły podstawowej (oddany do użytku w 1917 r.) i szkoły średniej (z 1928 r.). Na tyłach kościoła jest grota Matki Boskiej z Lourdes (wybudowana w 1933 r.).
