Więcej o historii
Tarnov to niewielka miejscowość w stanie Nebraska. W 2022 roku mieszkało tam zaledwie 15 osób. Na początku lat 70. XIX wieku do osady, noszącej wtedy nazwę Burrows, przybyło wielu polskich imigrantów. W 1877 roku w okolicy pojawili się: Thomas Wichlacz z żoną, Andrew Grzechowiak, Frank Kowak, Charles Barnas, Simon Jaworski z żoną Mary i synem Johnem, Valenty Wichlacz. W kolejnych latach dołączyli do nich: bracia Thomas i John Torczon, John Ciochon, Frank Paprocki, Joseph i Sophia Paproccy, Bartholomew i Mary Barnas, John Sliva, John Prorok, John Kush, Andrew i Agusta Korus, Andrew Grzechowiak, John i Agnes Placek, Paul i Thomas Maslonka, Valenty, William i Catherine Torczon, Joseph i Magdalene Matya, Valenty Jarosz z żoną, Mathew Jarosz, Ladislaus i Bartholomew Bogus, John Szawica, Paul Gawer. Z Missourt przyjechał John Czarkowski. W 1879 roku z Galicji przybyli Paul, John i Henry Torczon. Z Chicago dotarli John Liss, Albert Zaucha, Thomas i John Olszowka. Wśród pierwszych polskich osadników z okolic Tarnova byli też: Stanislaus Mostek, bracia Jacob i Joseph Cielocha, Mathias i Peter Bryg, Jacob Syslo i Andrew Paprocki. Osadnicy, żeby pozyskać własną ziemię, ciężko pracowali na roli, w kopalniach, cegielniach i na kolei.
Na początku Polacy uczestniczyli w nabożeństwach w okolicznych kościołach z osobami pochodzenia niemieckiego, jednak ze względu na różnice językowe i kulturowe imigranci z Polski zwrócili się do biskupa z prośbą o utworzenie polskiej parafii. W grudniu 1880 roku, po uzbieraniu przez wiernych 300 dolarów i wybraniu patrona parafii – św. Michała, ks. Cyryl Augustinsky wybudował prosty budynek świątyni bez fundamentów. Msze odbywały się co dwa tygodnie, a ponieważ był to kościół misyjny, księża dojeżdżali z Columbus, Platte Center, St. Anthony lub Humphrey. W 1882 roku rozpoczęto budowę pierwszej plebanii, którą użytkował ks. Anastase Czech OFM. Rok później, dzięki darowiźnie 6 akrów ziemi od Franka Paprockiego, kościół został przebudowany i pomalowany. Dzięki kolejnym darowiznom od wiernych zakupiono dzwon i pierwsze, ruchome wyposażenie świątyni.
W okolicy osady przebiegała linia kolejowa, a od 1887 roku pociąg zatrzymywał się na nowo wybudowanym peronie, przy kościele. W 1889 roku, dzięki zaangażowaniu o. Anastase Czecha OFM., spółka kolejowa wybudowała bocznicę kolejową i elewator zbożowy. Przyczyniło się to do rozwoju okolicy, w związku z tym 25 lipca 1889 roku władze stanowe formalnie zdecydowały o powstaniu miejscowości, gdy dotychczasowy właściciel ziemi Bartholomew Barnas podarował co drugą działkę, spółce the Union Pacific Railroad Company. Ze względu na duży wzrost liczby ludności polskiego pochodzenia, w 1890 roku, miejscowości zmieniono nazwę z Burrows na Tarnov, od znajdującego się w Galicji miasta Tarnowa, skąd pochodziła większość miejscowych imigrantów. W kwietniu 1892 roku rozpoczęto rozbudowę kościoła i zakrystii. Parafianie ufundowali ołtarz, ambonę i kolejne elementy wyposażenia świątyni. W 1893 kościół pw. św. Michała został zarejestrowany zgodnie z prawem stanu Nebraska.
Parafia rozrastała się i potrzebny był nowy, większy kościół. Budowę rozpoczęto na wiosnę 1900 roku. Świątynia o wymiarach 45×30 metrów, z wieżą o wysokości 30 metrów, została wybudowana z cegły i kamienia, w stylu neogotyckim. Parafianie, tak jak w poprzednich latach, ufundowali ołtarze, witraże, ambonę oraz ruchome wyposażenie kościoła. Po poświęceniu nowego budynku 22 października 1901 roku, stary kościół został przekształcony na szkołę z trzema salami lekcyjnymi i na zimową kaplicę.
Szkołę parafialną w Tarnovie otwarto we wrześnio 1887 roku. Na wiosnę 1891 roku wybudowano dom dla sióstr franciszkanek z Lafayette, z Indiany. 30 września 1910 roku rozpoczęto prace budowlane pod nową szkołę i plebanię, które zakończono jesienią następnego roku. Projekt szkoły przygotował franciszkanin o. Leonard, a plebanii o. Darschied. W 1924 roku całkowicie wyremontowano budynki kościoła i szkoły. W 1961 roku, z powodu braku sióstr – nauczycielek, szkoła św. Michała w Tarnovie została zamknięta.
28 listopada 1990 roku kościół pw. św. Michała został wpisany do amerykańskiego krajowego rejestru miejsc o znaczeniu historycznym. W 1991 roku w dawnym budynku szkoły urządzono małe muzeum. W 2000 roku wnętrze kościoła zostało przemalowane w kolorystyce z 1953 roku, a muzeum nadano imię św. Michała.
Przy wejściu do kościoła znajduje się obraz przestawiający św. Michała Archanioła namalowany w 1882 roku przez s. Reifine OFS. Obok dawnego budynku szkoły znajduje się grota z figurką Matki Boskiej z Lourdes. Pomnik poświęcono 29 maja 1927 roku, zbudowany ku pamięci Andrew Matyi poległego podczas I wojny światowej i jako wotum dziękczynne za powrót z wojny 15 parafian, wśród których byli: Adam Hajdo, Adam Kuta, Frank Molczyk, Michael Mostek, Michael Nosal, Floryan Placzek, Paul Stach, John Jarosz, Andrew Jarosz, Mike Paprocki, John Podraza i Peter Kwapnioski.
W lipcu 2019 roku parafia pw. św. Michała została połączona dekanatem z parafiami pw.: św. Franciszka, św. Rodziny i Matki Boskiej.
Więcej o kościele
Neogotycki kościół został wybudowany z cegły, na planie prostokąta, z wieżą w fasadzie. Budynek jest oszkarpowany, ściany zewnętrzne dekorowane są fryzem arkadkowym. Od frontu wznosi się wysoka wieża z ostrołukowym portalem z maswerkowym oknem. Kwadratowa wieża jest ozdobiona dużym, witrażowym, ostrołukowym oknem. Podwójne okna z czterech stron umieszczone są w górnej części wieży z dzwonami. Po bokach wieży, w fasadzie, w dolnej kondygnacji znajdują się po dwa wąskie ostrołukowe okna, wyżej jedno, większe, witrażowe, ostrołukowe z maswerkiem. W bocznych elewacjach są ostrołukowe okna z maswerkami.
Wnętrze jest trójnawowe, boczne nawy oddzielone są ostrołukowym arkadami na smukłych słupach. W nawach znajdują się sklepienia krzyżowo-żebrowe. Wieloboczne prezbiterium kryte jest sklepieniem krzyżowo-żebrowym. W nim znajduje się neogotycki, architektoniczny, drewniany ołtarz. W jego środkowym polu umieszczono Chrystusa na Krzyżu oraz po bokach figury Matki Boskiej Bolesnej i św. Jana Ewangelisty. W bocznych arkadach ustawione są rzeźby świętych Piotra i Pawła. Ponad Ukrzyżowaniem jest rzeźba św. Michała Archanioła, któremu po bokach towarzyszą postacie aniołów. Na mensie ustawione jest tabernakulum, na którym pod arkadami znajduje się monstrancja neogotycka adorowana przez dwie postacie aniołów. W predelli ołtarza umieszczona jest płaskorzeźbiona scena Ostatniej Wieczerzy. Z boku ołtarza ustawione są dwa anioły trzymające lichtarze. Prezbiterium od nawy głównej oddziela fragment zachowanej neogotyckiej balustrady z poprzedniego kościoła. W prezbiterium znajdują się witraże z postaciami świętych.
Ołtarze boczne są drewniane, neogotyckie. W lewym ołtarzu, w polu środkowym znajduje się figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem. W bocznych arkadach są rzeźby: po prawej stronie św. Anny z małą Marią, po lewej stronie św. Joachima. W prawej nawie bocznej, w środkowym polu ołtarza umieszczona została figura św. Józefa. Po jego bokach św. Stanisław Kostka i św. Alojzy Gonzaga.
Przy ścianie, po lewej stronie nawy znajduje się ambona z elementami neogotyckiej architektury i ornamentu. W ostrołukowych arkadach kosza ambony są figury Ewangelistów. W zwieńczeniu baldachimu umieszczona jest postać Chrystusa. Na ścianach zawieszono drewniane, polichromowane stacje Drogi Krzyżowej, umieszczone w architektonicznej, neogotyckiej oprawie. Drewniany balkon chóru posiada neogotycką dekorację. Neogotycką formę mają również organy.
Na ścianach naw bocznych znajdują się witraże z ornamentem geometryczno-roślinnym. W prawej nawie od strony chóru jest witraż z postacią św. Cyryla, ufundowany przez Michała i Mariannę Mostków, a witraż z postacią św. Metodego ofiarowali Walenty i Katarzyna Torczon. W drugim oknie jest witraż z postacią św. Jana Nepomucena fundacji Józefa i Magdaleny Matea, druga postać to św. Alojzy fundacji Jakuba i Katarzyny Systo. W kolejnym oknie jest św. Wawrzyniec, witraż ofiarowany przez Walentego i Agnieszkę Jarosz, obok św. Szczepan. W następnym oknie umieszczono witraż ufundowany przez Augusta i Weronikę Kiełbassa z postaciami bł. brata Władysława z Gielniowa i św. Franciszka. Witraż ze świętymi Stanisławem i Atanazym ofiarowali Jan i Agnieszka Nosal.
Święte Jadwiga i Elżbieta znajdują się na witrażu w lewej nawie bocznej, ofiarowanym przez Szczepana i Annę Molczyk. W następnym witrażu są święte Klara i Małgorzata z Kortony. Witraż ze św. Zofią upamiętnia Andrzeja i Dellę Jaworskich, zaś witraż ze św. Agatą ofiarowali Jan i Marianna Srebro. Witraż ze św. Agnieszką upamiętnia Miltona Jaworskiego, obok znajduje się witraż ze św. Katarzyną.
W fasadzie umieszczone zostały witraże z postaciami aniołów, ufundowane przez Andrzeja i Mariannę Bogus oraz Błażeja i Mariannę Czochon, a także witraż ze św. Janem Chrzcicielem ofiarowany przez Jana Szawicę.
Bibliografia:
St. Michael Archangel Church, School and Rectory. Faith: Past – Present – Future. Tarnov, Nebraska, 2005.